«Ξαναζωντάνεψε» η ιστορία στην επιτυχημένη εκδήλωση παρουσίασης της διατομής βιογραφίας “Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Άνθρωπος, ο Ηγέτης” όπου αναδείχθηκαν μέσα από αυθεντικά προσωπικά και ιστορικά ντοκουμέντα οι μεγάλες πολιτικές αρετές του Βενιζέλου. Την δίτομη βιβλιογραφία έγραψε ο συγγραφέας Νικόλαος Παπαδάκης, γενικός διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Βενιζέλος» και παρουσιάστηκε στην Δημοτική αίθουσα «Μανόλης Καρέλλης», την Παρασκευή 4/5/2018, παρουσία εκπροσώπων Αρχών, φορέων και πλήθους πολιτών σε εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν η Περιφέρεια Κρήτης, ο Δήμος Ηρακλείου, το Εθνικό Ίδρυμα «Ελευθέριος Βενιζέλος» και ο Δικηγορικός Σύλλογος Ηρακλείου. Στην σημαντικότητα των στοιχείων της επιμελημένης έκδοσης που φωτίζουν αλλά και αναδεικνύουν το πολύπλευρο έργο του Εθνάρχη, αναφέρθηκαν στους χαιρετισμούς τους ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κκ Ειρηναίος, ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης, ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός, ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ηρακλείου Άρης Ροζάκης, ενώ το βιβλίο παρουσίασαν : Ο Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου Καστελίου και Βιάννου Ανδρέας Νανάκης, ο Πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης Ευάγγελος Διαμαντόπουλος, και ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης Οδυσσέας Ζώρας. Όλοι ωστόσο οι ομιλητές έδωσαν δημόσια συγχαρητήρια στον συγγραφέα Νίκο Παπαδάκη για την νέα έκδοση, αλλά και συνολικά για το έργο του στο Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών. Την εκδήλωση συντόνισε ο Γιώργος Βιτώρος ενώ στην αντιφώνηση του ο συγγραφέας αναφέρθηκε στο χρονικό και στην σημαντικότητα της έκδοσης, ευχαριστώντας παράλληλα για την συνεργασία και στήριξη την Περιφέρεια Κρήτης, όπως και τον Δήμο Ηρακλείου, τον Δικηγορικό σύλλογο για την επιτυχημένη συνδιοργάνωση.

Στον χαιρετισμό του ο Περιφερειάρχης Σταύρος Αρναουτάκης, είπε ότι, με ιδιαίτερη χαρά και τιμή η Περιφέρεια Κρήτης,  συμμετέχει στην παρουσίαση της δίτομης βιογραφίας του Ελευθερίου Βενιζέλου, ενός συγγραφικού έργου που φωτίζει τη ζωή ενός μεγάλου Κρητικού, καθώς μέσα στις σελίδες των δύο βιβλίων, ξεδιπλώνεται το προσωπικό ημερολόγιο μιας σπουδαίας προσωπικότητας, της σημαντικότερης για τη νεότερη ελληνική πολιτική ιστορία. Ο Περιφερειάρχης αναφερόμενος στο πρόσωπο του συγγραφέα, τόνισε πως ο αγαπητός Νίκος Παπαδάκης τίμησε αλλά και τιμήθηκε μέσα από αυτό το έργο, και ότι με τη συνέπεια που τον διακρίνει και το ακούραστο ιστορικό του πνεύμα επιτρέπει παράλληλα, να αναδειχθούν μέσα από αυθεντικά προσωπικά και ιστορικά ντοκουμέντα οι μεγάλες πολιτικές αρετές του Βενιζέλου. «Συμβάλλετε έτσι καθοριστικά στη διατήρηση και προώθηση της ιστορικής μνήμης, χωρίς την οποία κανένα έθνος δεν επιβιώνει ούτε αποκτά ταυτότητα. Και χωρίς εθνική ταυτότητα στη σύγχρονη εποχή της παγκοσμιοποίησης χάνεται η αυθυπαρξία ενός λαού.» είπε χαρακτηριστικά ο Περιφερειάρχης απευθυνόμενος στον Νίκο Παπαδάκη, προσθέτοντας, ότι, στις εκατοντάδες σελίδες της βιογραφίας αποτυπώνεται ξεκάθαρα πως το όραμά του Βενιζέλου, συμβάδιζε συνήθως με τη στάθμιση της διεθνούς συγκυρίας και την αξιοποίηση του διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων προς όφελος της χώρας του.

Κλείνοντας, όπως είπε ο κ Αρναουτάκης, «θέλω να επισημάνω, πως με την κυκλοφορία αυτής της πολιτικής βιογραφίας, οι αναγνώστες, αδιαμφισβήτητα, θα συμφωνήσουν ότι ο Βενιζέλος υπήρξε αριστοτέχνης της έγκαιρης ενέργειας. Απόδειξη του ρεαλισμού και της ευελιξίας που διέθετε υπήρξε το γεγονός ότι, ενώ ως επαναστάτης του Θερίσου αγωνιζόταν για την ταχεία ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, λίγα χρόνια αργότερα, ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας, αντιτάχθηκε στην πραξικοπηματική είσοδο των Κρητών αντιπροσώπων στη Βουλή των Ελλήνων. Εκ μέρους της Περιφέρειας Κρήτης θερμά συγχαρητήρια για το έργο σας, είμαστε βέβαιοι ότι θα ακολουθήσει και θα πάρει φως από τη μεγάλη προσωπικότητα του Βενιζέλου, για να φωτίσει για πολλές δεκαετίες την ιστορική και πολιτική επιστήμη διευκολύνοντας το έργο των σύγχρονων μελετητών, για τους οποίους από σήμερα αποτελείτε σημαντική πηγή γνώσης και αλήθειας.»

Ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός, στον χαιρετισμό του, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Ο Νικόλαος Παπαδάκης,  ως Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», από την σύστασή του, το 2000, έως σήμερα, επιτελεί καθοριστικό ρόλο στην αποτίμηση τού έργου τού κορυφαίου Έλληνα πολιτικού. Και του οφείλουμε αληθινές ευχαριστίες για αυτό.

Η πρόσφατη κυκλοφορία της δίτομης έκδοσης του Νίκου Παπαδάκη: Ελευθέριος Βενιζέλος: Ο Άνθρωπος, ο Ηγέτης, συνδυάζοντας τους τομείς της ιστοριογραφίας, της βιογραφίας, και του πολιτικού δοκιμίου, έρχεται να επιβεβαιώσει τις πολύπτυχες ικανότητες του συγγραφέα: την ιστορική και αφηγηματική του επάρκεια, τον εντοπισμό του ουσιώδους, τον πολύχρονο ερευνητικό του μόχθο  – στοιχεία που, μαζί με την αγάπη και τον θαυμασμό του για τον μεγάλο πολιτικό άνδρα, δημιούργησαν ένα έργο αληθινά αξιοθαύμαστο.  Η έκδοση αυτή διατρέχει όλη την ζωή του Βενιζέλου: από τα παιδικά του χρόνια έως τον θάνατό του, καλύπτοντας ταυτόχρονα την Κρητική Ιστορία από τα τέλη τού 19ου αιώνα, και συνολικά την Ελληνική Ιστορία των τεσσάρων πρώτων δεκαετιών του 20ού. Οι αναγνώστες της, χάρις στον μόχθο του Νίκου Παπαδάκη, θα έχουν την δυνατότητα να γνωρίσουν αναρίθμητες όψεις από την μεγάλη ιστορική περίοδο που κάλυψε με την δράση του ο Βενιζέλος. Μια μορφή, που, με τα απαράμιλλα πολιτικά και ανθρώπινα χαρίσματά της, πιστεύοντας ακράδαντα στην δημοκρατία και στον κοινοβουλευτισμό, διαμόρφωσε το σύγχρονο ελληνικό κράτος και σφράγισε για πάντα την μοίρα της χώρας μας».

Ολόκληρος ο χαιρετισμός του Δημάρχου:

Ο Νικόλαος Παπαδάκης,  ως Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», από την σύστασή του, το 2000, έως σήμερα, επιτελεί καθοριστικό ρόλο στην αποτίμηση τού έργου τού κορυφαίου Έλληνα πολιτικού, διαμορφώνοντας με ζέση και υπευθυνότητα, με πολύμοχθη και αδιάλειπτη εργασία τις συνθήκες: για ενδελεχή ιστορική έρευνα, και για την πραγματοποίηση μεγάλων θεματικών συνεδρίων, εκθέσεων και άλλων εκδηλώσεων. Και τούτα, από κοινού με πληθώρα σημαντικών εκδόσεων, και με την διαφύλαξη σπουδαίου αρχειακού υλικού στους χώρους του Ιδρύματος στα Χανιά. Η μνήμη του Ελευθερίου Βενιζέλου τιμάται έτσι με τον ουσιαστικότερο τρόπο. Ενώ η τεκμηριωμένη μελέτη της δράσεως  και της προσωπικότητάς του, παραδίδεται στις νεώτερες γενεές ως παράδειγμα υψηλού πολιτικού βίου.

          Η πρόσφατη κυκλοφορία της δίτομης έκδοσης του Νίκου Παπαδάκη: Ελευθέριος Βενιζέλος: Ο Άνθρωπος, ο Ηγέτης, συνδυάζοντας τους τομείς της ιστοριογραφίας, της βιογραφίας, και του πολιτικού δοκιμίου, έρχεται να επιβεβαιώσει τις πολύπτυχες ικανότητες του συγγραφέα: την ιστορική και αφηγηματική του επάρκεια, τον εντοπισμό του ουσιώδους, τον πολύχρονο ερευνητικό του μόχθο  – στοιχεία  που, μαζί με την αγάπη και τον θαυμασμό του για τον μεγάλο πολιτικό άνδρα, δημιούργησαν ένα έργο αληθινά αξιοθαύμαστο. 

         Η έκδοση αυτή διατρέχει όλη την ζωή του Βενιζέλου: από τα παιδικά του χρόνια έως τον θάνατό του, καλύπτοντας ταυτόχρονα την Κρητική Ιστορία από τα τέλη τού 19ου αιώνα, και συνολικά την Ελληνική Ιστορία των τεσσάρων πρώτων δεκαετιών του 20ού.

Πόλεμοι, επαναστάσεις, μερική ανεξαρτησία της Κρήτης, στρατιωτικά κινήματα, απελευθέρωση του μεγαλύτερου μέρους της ελληνικής επικράτειας από την τουρκική κατοχή, συναντήσεις με κορυφαίες προσωπικότητες της διεθνούς πολιτικής σκηνής, δολοφονικές απόπειρες, μεγάλες θεσμικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, εκδημοκρατισμός της χώρας μας, καθιέρωση του κράτους Δικαίου. Ένα τεράστιο πεδίο της πορείας μας στην σύγχρονη Ιστορία, παρουσιάζεται στο έργο αυτό, με άξονα την διαδρομή του Ελευθέριου Βενιζέλου. Και τούτο το ιστορικό και βιογραφικό υλικό καταγράφεται εμπεριστατωμένα, με διεισδυτική ματιά, με γλώσσα λιτή και γλαφυρή. Ο συγγραφέας αποφεύγει τον εξωραϊσμό καταστάσεων. Αναζητεί και παραθέτει ντοκουμέντα και αρχειακό υλικό, ως αδιάψευστες πηγές τεκμηρίωσης των γεγονότων. Και παρά την αναγκαίως πολυσέλιδη έκδοση, για να αποτυπωθεί η διαδρομή μιας τόσο μεγάλης προσωπικότητας, το δίτομο αυτό έργο διαβάζεται με αδιάλειπτο ενδιαφέρον από την αρχή ως το τέλος.

      Θα χρειαζόταν μακρά ομιλία για να παρουσιαστούν οι αρετές της εργασίας του Παπαδάκη. Κάτι που ασφαλώς θα γίνει στην συνέχεια της βραδιάς αυτής. Επιτρέψτε μου, εν τούτοις, να αναφέρω, με συντομία, ελάχιστα σημεία, από τα αναρίθμητα τού έργου, που αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα τού Βενιζέλου, αλλά και τον τρόπο που επιλέγει ο συγγραφέας να πλησιάσει τον κόσμο του μεγάλου πολιτικού.

      Το πρώτο, είναι μια ιδιωτική στιγμή των Βενιζέλων, του εφήβου Ελευθερίου και του πατέρα του Κυριάκου, μέσα από την αλληλογραφία τους. Γράφει σχετικώς ο Νίκος Παπαδάκης στην σελίδα 35: 

«[…] ο γέρων Κυριάκος δεν μπορεί να συγχωρήσει στον γιο του την ανάμειξή του στον καβγά με τη γυναίκα του. Τον κατηγορεί για μεροληψία. Αφού ήθελε να παίξει τον ρόλο του δικαστή, τουλάχιστον ας ήταν αμερόληπτος: “Συ δεν έπρεπε να αναμιχθείς εις την λογοτριβήν εκείνην, δίκην δικαστού και μάλιστα μερολήπτου, υπερασπιζόμενος τον έναν και επιτιθέμενος κατά του έτερου των γονέων”. Και, αφού εξαντλήσει τα επιχειρήματα και ολοκληρώσει το ήπιο κατηγορητήριο, επανέρχεται στις συμβουλές. Του δίνει συμβουλές, στην περίπτωση που προκληθεί στη ζωή του από κάποιον: “Μη σπεύσης υπό την πρώτην εντύπωσιν να του γράψης, διότι αφεύκτως θα παραφερθής, ως παρεφέρθης καμοί”. Ο επίλογος της επιστολής είναι ένα αληθινό άνοιγμα προς την ψυχή και τον νου του εφήβου: «Βλέπεις ότι σοι ομιλώ ουχί ως πατήρ μετ’ αυστηρότητος, αλλ’ ως φίλος μετά προσηνείας, κατά βάθος είμαι ευχαριστημένος μαζί σου”».

     Εύστοχα ο  Παπαδάκης σημειώνει αμέσως για την στάση του πατέρα:

«Ο Κυριάκος μπορεί να είναι σκληροτράχηλος, αυταρχικός και να διήλθε “βίον πλήρην κακουχιών και θλίψεων”, αλλά είναι γενναιόψυχος και ανοιχτόμυαλος.  Νιώθει την ανάγκη, παρά την πικρία του, να καλοπιάσει τον γιο του και να αναγνωρίσει τις αρετές και την πρόοδο του. Στην αρχή της επιστολής δεν διστάζει, με λίγη αυταρέσκεια και με αληθινή υπερηφάνεια, να σημειώσει: “Και σεμνύνομαι μεν ομολόγων ότι, καθ' ό,τι εξάγεται εκ της ανωτέρω επιστολής σου, όσον άφορα τα γράμματα, σχετικώς καλώς προώδευσας”».

        Όλοι γνωρίζουμε ότι ο Βενιζέλος υπήρξε σε όλη την ζωή του ένθερμος φίλος της γνώσης και του βιβλίου. Άνθρωπος βαθύτατα στοχαστικός. Στα επιτεύγματά του ανήκει και η εξαιρετική μετάφραση του Θουκυδίδη. Εύστοχα ο Παπαδάκης αποτυπώνει αυτή την όψη της προσωπικότητάς του. Επισημαίνει στην σελίδα 163:

«…βαρύνοντα ρόλο στην πολιτική του σκέψη και δράση έπαιξε η ευρύτερη καλλιέργεια και η κλασική του παιδεία. Αποστρεφόταν την προγονοπληξία, η οποία θεωρούσε ότι είχε απονεκρώσει στη νεότερη Ελλάδα το αρχαίο πνεύμα. Ήταν θιασώτης μιας ουσιαστικής επαφής με τον ελληνικό πολιτισμό […]».

«Από τα νεανικά του χρόνια μελετά την ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου του Θουκυδίδη και έλκεται από τον μεγάλο ιστορικό. Στα φοιτητικά του χρόνια έχει εκδηλωθεί, επίσης, η επίδραση του Αριστοτέλη, στον οποίο ανακαλύπτει την αναγκαία σχέση που πρέπει να έχει η ηθική με την πολιτική και τη σημασία της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά, καθώς και το ότι οι ιδέες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και του νόμου διατελούν σε απόλυτη αλληλουχία μεταξύ τους. Στον “αθάνατο Σταγειρίτη”, όπως αποκαλεί τον Αριστοτέλη, καταφεύγει συχνά για να τεκμηριώσει την πολιτειακή του θεωρία, και αυτόν επικαλείται και στην πρώτη του επαφή με τον αθηναϊκό λαό, στην πλατεία Συντάγματος, τον Σεπτέμβριο του 1910.

Η μελέτη των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων τού προσέφερε ένα πνευματικό οπλοστάσιο που του επέτρεπε να αντιμετωπίσει κριτικά τα σύγχρονα ιδεολογικά  ρεύματα. Η μονομερής προσήλωση σε αυτά ουδέποτε τον συγκίνησε. Αντίθετα, η συνθετική του σκέψη και η εμπειρική προσέγγιση των πολιτικών φαινομένων τού επέτρεψαν να επεξεργαστεί και να αφομοιώσει στοιχεία και ιδέες τόσο από την αρχαία ελληνική σκέψη όσο και από τις σύγχρονες πολιτικές θεωρίες. Στη διανοητική του σκευή συνυπάρχουν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, κυρίως ο Θουκυδίδης και ο Αριστοτέλης, καθώς και οι νεότερες δυτικές αντιλήψεις, ιδιαίτερα η δημοκρατική θεωρία του 19ου αιώνα και η φιλελεύθερη νομική θεωρία».

     Η εξαιρετική αυτή ανάλυση του Παπαδάκη, που μόλις παρέθεσα, μπορεί να προϊδεάσει  τον αναγνώστη για την ποιότητα και την λεπταίσθητη αποτίμηση του Βενιζέλου στην δίτομη αυτή έκδοση.

      Μια ακόμη πτυχή που αξίζει να επισημανθεί: Εχθρός του λαϊκισμού ο Βενιζέλος –ιδιότητα σπάνια στα πολιτικά μας δρώμενα– δεν θα διστάσει να κοιτάξει το δημόσιο συμφέρον, αναρίθμητες φορές. Αναφέρω, επί παραδείγματι, την ανένδοτη στάση του, ως νέος πρωθυπουργός, στους Κρήτες (χθεσινούς συμπολεμιστές του) στις άκαιρες προσπάθειες ένωσης της μεγαλονήσου με την Ελλάδα, το 1911. Γράφει σχετικώς ο Νίκος Παπαδάκης στην σελίδα 361:

«Με τον πιο εμφατικό τρόπο είχε ξεκαθαρίσει ότι στο εξής η εξωτερική πολιτική επρόκειτο να ασκείται από την υπεύθυνη κυβέρνηση στην Αθήνα, και όχι από ανεύθυνους και φιλόδοξους παράγοντες στα Χανιά ή σε κάποια άλλη περιοχή του αλύτρωτου ελληνισμού. Στην ομιλία του στη Βουλή, απευθυνόμενος στους Κρητικούς, είχε χρησιμοποιήσει ιδιαίτερα σκληρή γλώσσα:

“Είναι αδύνατον να αναγνωρισθή το δικαίωμα εις αυτούς, αποτελούντας το εν όγδοον ή το εν ένατον του πληθυσμού του ελευθέρου βασιλείου, όπως υπαγορεύωσιν και επιβάλωσιν αυτοί εκβιαστικώς την πολιτικήν αυτών εις το ελεύθερον βασίλειον”».

        Προσθέτω, τέλος, ένα άλλο σημείο, από τα αναρίθμητα της έκδοσης, που δείχνει την διορατικότητα του Βενιζέλου, όταν επέλεξε στα χρόνια του Διχασμού, την Θεσσαλονίκη, ως κέντρο της δράσης του. Γράφει ο Νίκος Παπαδάκης στην σελίδα 585:

«Τον Βενιζέλο τον απασχολούσε σοβαρά η στάση της Βουλγαρίας. Φοβόταν ότι μπορούσε, ανά πάσα στιγμή, να μεταπηδήσει στο στρατόπεδο της Αντάντ, ζητώντας ως αντάλλαγμα τα εδάφη που είχε καταλάβει στη Μακεδονία και διεκδικώντας ακόμα και τη Θεσσαλονίκη. Αυτή ήταν μια από τις σημαντικότερες αιτίες που τον οδήγησαν στην ολοσχερή ρήξη με το καθεστώς των Αθηνών. Μετά τον πόλεμο έλεγε, για την επιλογή του αυτή:

“Προέβλεπα την νίκην της Συνεννοήσεως [Αντάντ] και ήμην βέβαιος ότι η Βουλγαρία, αποσύρουσα πάσαν αξίωσίν της επί της Σερβικής Μακεδονίας, θα προσεχώρει εις το μέρος της Αγγλίας, Ρωσίας και Γαλλίας. Το αποτέλεσμα δι’ ημάς θα ήτο ότι εχάναμεν την Θεσσαλονίκην υπέρ των Βουλγάρων ή υπέρ των Σέρβων. Η θεμελιώδης αύτη βάσις της πολιτικής μου υπήρξε και απομένει αναντίρρητος [...]. Αύτη είναι η κλείς της πολιτικής μου. Δι’ αυτό και μετέβην εις Θεσσαλονίκην χωρίς να έχω ουδαμόθεν ουδεμίαν εξωτερικήν ενθάρρυνσιν”».

                                                         ***

Οι αναγνώστες της σπουδαίας αυτής έκδοσης, χάρις στον μόχθο του Νίκου Παπαδάκη, θα έχουν την δυνατότητα να γνωρίσουν αναρίθμητες όψεις από την μεγάλη ιστορική περίοδο που κάλυψε με την δράση του ο Βενιζέλος. Μια μορφή, που, με τα απαράμιλλα πολιτικά και ανθρώπινα χαρίσματά της, πιστεύοντας ακράδαντα στην δημοκρατία και στον κοινοβουλευτισμό, διεμόρφωσε το σύγχρονο ελληνικό κράτος και σφράγισε για πάντα την μοίρα της χώρας μας.

       Ο Νικόλαος Παπαδάκης, με το πολύτιμο έργο του, που θα αποτελεί και στο μέλλον θεμελιακό πεδίο γνώσης για τον μεγάλο Κρητικό άνδρα, απέδειξε, ότι μια τόσο πολυσύνθετη προσωπικότητα, όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος, προσφέρει στον μεθοδικό μελετητή, την δυνατότητα να αναζητήσει, να εντοπίσει, και να αναδείξει  τελικώς, αναρίθμητες πτυχές βίου και δράσεως άγνωστες ως χθες, διαφωτίζοντας με επάρκεια και τον κορυφαίο πολιτικό και μια ολόκληρη, πολυσήμαντη εποχή της σύγχρονης Ελλάδας. Του οφείλουμε αληθινές ευχαριστίες για την προσφορά του αυτή.