ΔΕΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΜΝΗΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (20-29 Μαΐου 1941)

Τα «Σημεία Μνήμης» για τη Μάχη του Ηρακλείου (20–29 Μαΐου 1941) είναι μια πρωτοβουλία του Αλέξη Καλοκαιρινού Δημάρχου Ηρακλείου, που πραγματοποιήθηκε από τον Δήμο Ηρακλείου με την υποστήριξη του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης.

Τα «Σημεία Μνήμης» αποτελούν μια ιδιότυπη υπαίθρια έκθεση, η οποία έχει στόχο να αναδείξει τα σημεία της πόλης του Ηρακλείου όπου διεξήχθησαν μάχες κατά την προσπάθεια των Γερμανών αλεξιπτωτιστών να καταλάβουν την πόλη, αλλά και τα σημεία όπου πραγματοποιήθηκαν διαπραγματεύσεις για την παράδοσή της, μετά την αποχώρηση των Βρετανικών στρατευμάτων. Η εγκατάσταση των πινακίδων ξεκίνησε τον Μάιο του 2024, στην επέτειο της Μάχης, με σκοπό να εμπλουτίζονται κάθε χρόνο με την προσθήκη νέων σημείων.

Το 2024 τοποθετήθηκαν έξι ενημερωτικές πινακίδες, στο σημείο που έπεσε νεκρός ο Ταγματάρχης Τζουλάκης στην ομώνυμη οδό, στα Λιοντάρια, στην αρχή της οδού 1866, στη συμβολή των οδών Δικαιοσύνης και Έβανς, στην πλατεία Αγίου Δημητρίου και στην πλατεία 18 Άγγλων.

Το 2025 προστέθηκαν τέσσερις πινακίδες, στην Χανιώπορτα, στην αρχή της Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, στην παραλιακή λεωφόρο στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και στην οδό Γιαμαλάκη στο Μποδοσάκειο (2^ο Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου).

Κάθε στήλη περιλαμβάνει φωτογραφία του σημείου όπως ήταν κατά τη διάρκεια της Μάχης του Ηρακλείου το 1941, με λεζάντα στα ελληνικά και αγγλικά, καθώς και QR Code. Το QR Code μπορεί να σαρωθεί με κινητή συσκευή και οδηγεί στην ιστοσελίδα του Δήμου Ηρακλείου «Σημεία Μνήμης 1941», η οποία περιέχει χρονικό των γεγονότων, εκτενέστερη ιστορική πληροφόρηση για κάθε σημείο, πρόσθετο φωτογραφικό υλικό και σύντομα αποσπάσματα μαρτυριών προσώπων που έζησαν τα γεγονότα. 

Για την ανάπτυξη του περιεχομένου αξιοποιήθηκαν οι αρχειακές συλλογές του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, καθώς και εκδόσεις της σειράς «Μαρτυρίες» που βασίστηκαν σε προσωπικές εμπειρίες προσώπων που συμμετείχαν στα γεγονότα. Σημαντική υπήρξε η συμβολή των ειδικευμένων ερευνητών της περιόδου, Κώστα Μαμαλάκη, Γιάννη Πρεκατσουνάκη και Δημήτρη Σκαρτσιλάκη, οι οποίοι παραχώρησαν αρχειακό υλικό.

Για την υλοποίηση της δράσης, καθοριστική ήταν η συνδρομή της αντιδημάρχου Ρένας Παπαδάκη-Σκαλίδη και των στελεχών του Δήμου Ηρακλείου Εύης Μαρτιμιανάκη, Έλντας Κλαδάκη, Γιώργου Καραγιαννάκη και Μαρίας Ανωγειανάκη, καθώς και των στελεχών του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης Αγησίλαου Καλουτσάκη, Δημήτρη Κυπριωτάκη, Βαγγελιώς Βιολάκη και του εξωτερικού συνεργάτη Μπεν Πήτερ.

Τις γραφιστικές επιφάνειες σχεδίασε ο Χρυσόστομος Σπετσίδης, ενώ την κατασκευή, εκτύπωση και τοποθέτηση των πινακίδων ανέλαβε η εταιρεία Epigraph O.E.

TEN REMEMBRANCE POINTS FOR THE BATTLE OF HERAKLION (20-29 MAY 1941)

The Remembrance Points for the Battle of Heraklion (20-29 May 1941) are an initiative by Mayor of Heraklion Alexis Kalokerinos, implemented by the Municipality of Heraklion with support from the Historical Museum of Crete.

The Remembrance Points make up a unique outdoor exhibition, aiming to highlight points in the city of Heraklion where battles were fought during the attempt by German paratroopers to take the city, as well as the points where negotiations for its handover took place following the withdrawal of British troops. Installation of the markers began in May 2024, on the anniversary of the battle, the intention being to augment them each year with the addition of new points.

In 2024 six information markers were installed, at the point where Major Tzoulakis fell dead in the street named in his memory, at the Lions, at the beginning of 1866 St., on the corner of Dikeosynis and Evans Streets, in Agios Dimitrios Square, and in 18 Agglon Square.

Four markers were added in 2025, at the Chania Gate, at the beginning of Archiepiskopou Makariou St., at the Natural History Museum on the seafront road, and at the Bodosakio School (2^nd Primary School) on Giamalaki Street.

Each marker has a photograph of the point as it was during the Battle of Heraklion in 1941, with a caption in English and Greek, and a QR Code. The code is scannable by mobile devices, linking to the Municipality of Heraklion’s “1941 Remembrance Points” website, which contains a chronicle of the events, more detailed historical information on each point, additional photographic material and brief excerpts from testimonies by people who lived through the events.

For content development purposes, use was made of the archive collections at the Historical Museum of Crete, as well as titles in the “Testimonies” series, based on the personal experiences of individuals who participated in the events. A significant contribution came from Kostis Mamalakis, Yannis Prekatousnakis and Dimitris Skartsilakis, specialist researchers in the period who made archive material available.

Vital assistance in implementing the project was provided by Deputy Mayor Rena Papadaki-Skalidi and Heraklion municipal employees Evi Martimianaki, Elda Kladaki, Yorgos Karayannakis and Maria Anogeianaki, as well as by Historical Museum of Crete staff Agisilaos Kaloutsakis, Dimitris Kypriotakis, Vaggelio Violaki, and freelance associate Ben Petre.

Graphic design is by Chrysostomos Spetsidis, and printing, construction and marker installation by Epigraph GP.